Program rehabilitacji dla pacjenta z chorobą Alzheimera I lub II faza choroby

Program rehabilitacji dla pacjenta z chorobą Alzheimera I lub II faza choroby
     I. Opis choroby
     Choroba Alzheimera definiowana jest jako: Postępująca, degeneracyjna choroba ośrodkowego układu nerwowego, charakteryzująca się występowaniem otępienia.
     Jest ona najczęstszą przyczyną występowania otępienia u osób powyżej 65 roku życia. Zapadalność na chorobę Alzheimera wzrasta z wiekiem:
     - u osób po 65 roku życia stwierdza się ją u ok. 14%
     - u osób po 80 roku życia w ok. 40%
     - u osób po 85 roku życia częstość otępienia naczyniopochodnego zwiększa się w porównaniu z chorobą Alzheimera wśród chorych z otępieniem
     Przyczyna warunkująca wystąpienie tej choroby nie jest znana.
     Na początek wystąpienia objawów i przebieg choroby mają wpływ również czynniki genetyczne, środowiskowe i choroby współistniejące (np. choroby układu krążenia). Czas trwania choroby 6-12 lat, kończy się śmiercią. Jest to długi okres czasu, w którym rodzina stopniowo traci kontakt a chorym, dlatego bardzo ważna jest rehabilitacji i reedukacji, aby opóźnić moment całkowitej utraty przez chorego kontaktu ze światem.
     Przyczyną pojawienia się otępienia u osób z chorobą Alzheimera jest przebiegający nieuchronnie proces degradacji komórek kory mózgowej, który stopniowo prowadzi do jej zaniku.
     W przebiegu choroby dochodzi do wystąpienia następujących objawów:
     - zaburzenia pamięci
     - zmiany nastroju
     - zaburzenia funkcji poznawczych
     - zaburzenia osobowości i zachowania
     
     - agnozja – nieumiejętność rozpoznawania przedmiotów, szczególnie jeżeli chory ma podać nazwę przedmiotu, w odpowiedzi na pytanie zadane z zaskoczenia.
     - afazja – zaburzenia mowy, jej spowolnienie
     - apraksja – zaburzenia czynności ruchowych, od prostych do złożonych, np. ubieranie, kąpanie
     - zaburzenia towarzyszące - zmianom otępiennym mogą towarzyszyć objawy neurologiczne, spośród których najczęstszym jest tzw. zespół parkinsonowski – spowolnienie psychoruchowe, zaburzenia mimiki twarzy i sztywność mięśni, wzaawansowanym stadium choroba uniemożliwia samodzielne wykonywanie nawet codziennych prostych czynności i osoba chorująca na chorobę Alzheimera wymaga stałej opieki.
     Przebieg choroby dzielimy na 3 fazy:
     1. Lekkie zaburzenia
     2. Ciężkie zaburzenia
     3. Głębokie otępienie
     II. Rehabilitacja w chorobie Alzheimera - powinna składać się z dwóch elementów: rehabilitacji fizycznej i intelektualnej
     Rehabilitacja podjęta we wczesnym stadium choroby Alzheimera powinna polegać na:
     - Podejmowanie czynności intelektualnych (np. gra w szachy lub rozwiązywanie krzyżówek)
     - Regularne ćwiczenia fizyczne
     - Utrzymywanie regularnych relacji społecznych. Osoby samotne mają dwukrotnie zwiększone prawdopodobieństwo rozwoju demencji związanej z chorobą Alzheimera w późniejszym wieku niż osoby, które nie były samotne.
     - Właściwe zorganizowanie przestrzeni mieszkania, tak aby wyeliminować możliwość upadku, bowiem urazy głowy mogą zaostrzyć lub przyspieszyć postęp choroby.
     III. Zadania fizjoterapeuty
     1. Fizjoterapeuta prowadzący usprawnianie pacjenta cierpiącego na chorobę Alzheimera powinien rozpocząć od przeorganizowania przestrzeni życiowej pacjenta:
     - Z pokoju chorego należy usunąć wszystkie przedmioty które mogłyby spowodować upadek: dywaniki, progi, wolno leżące kable, tłukące się przedmioty. W taki sposób zmniejszymy ryzyko przewrócenia się. Uraz głowy mógłby nasilić objawy. Z biegiem czasu chory coraz trudniej zauważa bowiem niewielkie przeszkody
     - Otoczenie chorego było proste i nieskomplikowane. Należy dokonać oznakowania pomieszczeń w domu, zapewnić dobre oświetlenie tak , aby jak najbardziej ułatwić choremu rozpoznawanie przedmiotów, na ścianach w wielu miejscach należy powiesić duże, czytelne zegary, należy przywiesić etykiety nazywające domowe sprzęty
     - Należy wraz z chorym i rodziną ustalić ścisły plan dnia dla chorego - stałe pory dla poszczególnych czynności dnia codziennego i ich logiczne następstwo po sobie pozwolą choremu lepiej się odnaleźć w stającej się dla niego coraz bardziej obcej rzeczywistości.
     Układając plan dnia należy wziąć pod uwagę, aby:
     - najtrudniejsze zadania dla chorego wykonujemy wtedy, gdy on jest w najlepszej formie
     - czynności i zadania jakie proponujemy choremu muszą być w zasięgu jego możliwości: rozpoznawanie godzin na zegarze, pokazywanie różnic między obrazkami, uzupełnianie obrazków, układanie słów z rozsypanych liter itp.
     - unikanie okazywania złości i zdenerwowania wobec chorego
     - ciągłe powtarzanie pytań i czynności organizujących życie chorego
     - gdy chory jest bezczynny należy go aktywizować
     - gdy chory ma urojenia, że skradziono mu jakiś przedmiot, odnalezienie przedmiotu natychmiast rozładowuje sytuację
     - upór lub odmowa współpracy - np. chory nie chce się ubrać, nie należy wtedy nalegać, tylko odczekać i ponowić próbę
     2. Aktywność fizyczna:
     Już stosunkowo niewielki wysiłek fizyczny sprawi, że podtrzymamy aktualny stan sprawności chorego i nie dopuścimy do szybkiego rozwoju choroby. Rehabilitacja wymaga specjalistycznego, indywidualnego podejścia do pacjenta. Ma na celu zachowanie jak najlepszej kondycji fizycznej i psychicznej oraz zapobieganie powikłaniom. Cechą chorych jest stopniowe osłabienie percepcji i funkcji poznawczych , dlatego ważne jest takie konstruowanie sesji ćwiczeń, aby trudność ćwiczeń byłą dostosowana do możliwości pacjenta a także, aby w czasie ćwiczeń pacjent nie uległ znużeniu. Należy wprowadzać ćwiczenie proste, a ćwiczenie bardziej skomplikowane dzielić na fazy i uczyć pacjenta wykonywania poszczególnych faz w sposób izolowany, a dopiero po ich opanowaniu przechodzić do wykonania całego ćwiczenia. Zajęcia powinny trwać ok. 45 min. jednak należy na bieżąco obserwować jego stan i zdolność koncentracji lub pojawiające się znużenie - w takiej sytuacji ćwiczenia należy przerwać.
     Ćwiczenia należy wykonywać w przewietrzonym pokoju, można włączyć znaną pacjentowi muzykę, polecania powinny być krótkie i zrozumiałe. Wykonujemy jak najwięcej ćwiczeń czynnych, na bieżąco korygując sposób ich wykonywania przez chorego.
     Propozycja ćwiczeń
     - zalecane są spacery na świeżym powietrzu, np. w parku, dotlenienie poprawia pracę mózgu
     Ćwiczenia proponowane dla I i II fazy choroby
     - Pozycja siedząca na krześle, pięty oparte o podłoże - naprzemiennie zginanie grzbietowe i podeszwowe stopy lewej i prawej - po 7-15 powtórzeń
     - Pozycja siedząca na krześle - przyciąganie jednoczesne obu kolan do klatki piersiowej - 7-15 powtórzeń
     - Pozycja siedząca na krześle - kkg odwiedzione do boku do 90 stopni - ruch - naprzemienne skrętoskłon do przeciwległego boku z próbą dotknięcia palcami stopy - 7-15 powtórzeń
     - Pozycja stojąca przed krzesłem - ruch naprzemienne unoszeni kkd i stawiane stopy na krześle - 7-15 powtórzeń
     - Pozycja stojąca przed krzesłem - ruch naprzemienne unoszeni kkd i stawiane stopy na siedzisku krzesła - 7-15 powtórzeń
     - Pozycja stojąca przed krzesłem - ręce oparte na oparciu krzesła - ruch przysiad do 90 stopni i powrót do PW - 7-15 powtórzeń
     - Pozycja leżąca stopy oparte o podłoże kolana zgięte - ruch unoszenie bioder do góry - 7-15 powtórzeń
     - Pozycja leżąca stopy oparte o podłoże kolana zgięte - ruch przyciąganie kolan do klatki piersiowej - 7-15 powtórzeń
     - Pozycja klęk podparty - ćwiczenie koci grzbiet - 7-15 podtórzeń
     - Pozycja klęk podparty - naprzemienne unoszenie kdl i kgp a następnie kldp i kgl - 7-15 powtórzeń
     Ćwiczenia usprawniające funkcje poznawcze:
     - Dopasuj przedmiot do zawodu
     - Kategorie słów - podane słowa należy przyporządkować do kategorii np.: zwierzęta, rośliny, przedmioty
     - Ciągi słowne i liczbowe - uzupełnianie brakujących słów lub liczb
     - Łączenie słów w znaczeniowe pary
     - Tworzenie zbiorów podobnych słów
     - Uzupełnianie brakujących liter w słowach
     - Rozpoznawanie godziny na zegarze
     - Przysłowia dopowiadanie końca przysłowia
     
     IV. Życie z chorobą
     1. Rozpoznanie choroby Alzheimera nie powinno oznaczać rezygnacji z całego dotychczasowego życia. Ważne, aby poświęcać czas rodzinie i przyjaciołom oraz pielęgnować zainteresowania. Wg wielu nadań naukowych, taka aktywność spowalnia przebieg choroby.
     3. Opieka i wsparcie psychologa - jest ona niezbędna na początkowym etapie choroby w okresie jej diagnozowania i na późniejszym etapie, kiedy wsparcia potrzebują osoby z najbliższego otoczenia chorego, którym coraz trudniej będzie sobie radzić z narastającą demencją bliskiego.
     4. Trudnym, ale istotnym problemem, który chory powinien omówić z rodziną jest kwestia późniejszej opieki.
     5. Należy wziąć pod uwagę możliwość zamieszkania w specjalnych ośrodkach opieki, jak również opcję płatnej opieki w domu. Wyjaśnienie tego problemu zapobiegnie ewentualnym nieporozumieniom w późniejszym okresie.
     V. Bibliografia:
     1. Buraczyk M., Rehabilitcja w chorobie Alzheimera, w: Poradnik dla opiekunói) osób dotkniętych chorobą Alzheimera, red. Jankiewicz A. Wielkopolskie Stowarzyszenie Alzheimerowskie, Poznań 2008, s. 26-32
     2. Dobryszycka W., Demencje wieku podeszłego, Continuo Wrocław 2004
     3. Wiśniewski M.W., Przewodnik po problematyce opieki nad osobami chorującymi na chorobę Alzheimera
     4. Zysa T., Zaburzenia funkcji poznawczych, MedPharm Polska Wrocław 2007

Iwona Knypl #21336#