Czego szukasz?

Potas

Obok aspiryny, potas jest jednym z leków najczęściej zalecanych pacjentom w wieku średnim lub starszym. Pierwiastek ten jest najważniejszym jonem wewnątrzkomórkowym. Bez niego nie ma życia, ponieważ reguluje prawidłowy przebieg wielu procesów życiowych. W komórkach ludzkiego organizmu znajduje się około 98 procent całego zasobu potasu, pozostałe 2 procent jest obecne w płynach ustrojowych pozakomórkowych np. w osoczu. Najwięcej potasu znaduje się wewnątrz komórek mięśni szkieletowych. Stąd też jony potasowe spełniają istotną rolę w prawidłowym funkcjonowaniu układu mięśniowego i nerwowego czyli regulują przewodnictwo bodźców nerwowych i kurczliwość komórek mięśniowych, w tym również włókien mięśnia sercowego. Potas także wzmaga działanie wielu enzymów, bierze udział w prawidłowej przemianie węglowodanów, a wraz z jonami sodowymi i chlorkowymi reguluje gospodarkę wodną organizmu. Bierze również udział w utrzymaniu równowagi kwasowo-zasadowej organizmu.
     
      Do obniżenia poziomu potasu może dojść w wyniku np.:
     - niedostatecznej zawartości tego pierwiastka w diecie
     - zwiększonego wydalania przez przewód pokarmowy spowodowanego uporczywymi wymiotami, biegunką, przetokami jelitowymi,
     - zwiększonego wydalania przez nerki w przebiegu niewydolności krążenia, niektórych chorób nerek czy też stosowania leków moczopędnych (tiazydów lub furosemidu) albo kortykosteroidowych
     - marskości wątroby,
     - niedożywienia,
     - cukrzycy,
     - odwodnienia,
     - alkoholizmu.
     
      Zbyt niski poziom potasu czyli tzw. hipokaliemię rozpoznaje się, jeśli stężenie potasu w surowicy krwi spada poniżej 3,5 mEq/l. Objawami hipokalemii są: niepokój oraz osłabienie lub wiotkość mięśni. Często występują bolesne skurcze mięśni (dokuczliwe zwłaszcza w nocy) i drżenia mięśniowe. Poza tym może dojść do porażenia mięśni oddechowych i niewydolności oddechowej lub porażenia jelit czyli niedrożności jelit. Zdarza się też nadmierne wydzielanie moczu i wzmożone pragnienie. Niedobór potasu odbija się również niekorzystnie na pracy mięśnia sercowego i może być przyczyną komorowych lub przedsionkowych zaburzeń rytmu oraz bloków przewodnictwa przedsionkowo-komorowego. Nasila się to szczególnie u chorych zażywających jednocześnie silny lek nasercowy – glikozyd naparstnicy (tzw. digoksynę), która przy niskim stężeniu potasu sama może wyzwalać wspomniane zaburzenia czynności serca.
     
      Do nadmiaru potasu czyli hiperkalemii może dojść w przebiegu stosowania leków moczopędnych oszczędzających potas (np. spironolakton, amiloryd) lub inhibitorów konwertazy (najbardziej znane to m. in.: kaptopril, enalapril, perindopril, trandolapril) czy też po przedawkowaniu preparatów potasu. Również niektóre stany chorobowe prowadzą do zbyt wysokiego stężenia potasu we krwi np. kwasica, niedoczynność nadnerczy, hemoliza czyli rozpad krwinek czerwonych, wady czynności kanalików nerkowych lub niewydolność nerek. Hiperkalemię rozpoznaje się, gdy stężenie potasu w surowicy krwi jest wyższe niż 5,5 mEq/l.
      Dobowe zapotrzebowania na potas wynosi średnio.2,2 – 2,5 g. Pokarmy bogate w potas to: mięso, ziemniaki, warzywa i owoce. Za najlepszą i najbezpieczniejszą formę zwiększenia spożycia potasu uważa się dietę bogatą w warzywa i owoce. Przy braku możliwości zapewnienia takiej diety należy rozważyć dodatkowe podawanie preparatów potasu.
     Leczniczo preparaty potasu stosowane są w stanach niedoboru potasu i hipokalemii oraz zapobiegawczo podczas leczenia kortykosteroidami, glikozydami naparstnicy i lekami moczopędnymi z grupy tiazydów lub furosemidem.
     
      Na podstawie dotychczasowych badań naukowych zaobserwowano, że zwiększenie podaży potasu w diecie wpływa na obniżenie ciśnienia krwi. Dlatego też tak ważne jest codzienne spożywanie dużej ilości warzyw i owoców, które obfitują w ten pierwiastek. Obserwacje te wykazały również, że po roku stosowania diety bogato potasowej u pacjentów z nadciśnieniem tętniczym, możliwe staje się zmniejszenie liczby przyjmowanych leków przeciwnadciśnieniowych. Niektóre badania epidemiologiczne wykazują, że zwiększenie zawartości potasu w diecie wiąże się ze zmniejszeniem ryzyka udaru mózgu, niezależnym od wysokości ciśnienia krwi.
      Większość doustnych preparatów potasu dobrze wchłania się z przewodu pokarmowego. Doustne preparaty potasu najlepiej jest podawać podczas posiłku lub tuż po nim z dużą ilością płynu. Preparaty płynne np. w postaci syropu trzeba rozcieńczyć w wodzie. Pacjenci z owrzodzeniami żołądka lub jelit albo z zaparciami nie powinni przyjmować potasu w postaci tabletek, a jedynie w postaci płynnej. Wiadomo bowiem, że preparaty z potasem o przedłużonym czasie działania lub w postaci tabletek dojelitowych mogą u tych osób wywołać owrzodzenie błony śluzowej żołądka lub jelit
     Wydalanie nadmiaru potasu odbywa się drogą nerek, jednak podczas intensywnego wysiłku fizycznego następują także jego straty z potem. Dlatego osoby aktywne fizycznie oraz sportowcy powinny w trakcie wysiłku popijać odpowiednie napoje regeneracyjne uzupełniające niedobory wody i składników mineralnych (potasu, wapnia i magnezu).

lek. med. Ewa Pakuła - "Dbam o zdrowie" - maj 2003 #18517#