Każdy z nas może potrzebować opieki zdrowotnej - nie dyskryminuj pracowników służby zdrowia, zasługują na szacunek i wdzięczność.

Przypomnijmy sobie początek pandemii !

Wszyscy pamiętamy jak 7 kwietnia 2020 r. ludzie w całej Polsce bili brawa pracownikom służby zdrowia: lekarzom, pielęgniarkom, ratownikom, laborantom i wszystkim innym pracującym w tej branży. W akcji #BrawaDlaWas mogliśmy zobaczyć przez okna klaszczących sąsiadów, znajomych, jak i dzięki telewizji, osoby powszechnie znane. Był to wówczas pierwszy miesiąc epidemii COVID-19 w Polsce. Doznawaliśmy wówczas wielkiego lęku i przed chorobą, i przed ludźmi. Już wtedy wiedzieliśmy, że nasze zdrowie i życie zależą od sprawnego działania systemu ochrony zdrowia. Stąd były te oklaski.

Po pewnym czasie oklaski ucichły...

… a życie toczyło się dalej. Dlatego w następnych dniach i tygodniach radio i telewizja z jednej strony pokazywały ciężką i ofiarną pracę pracowników służby zdrowia opiekujących się chorymi na Covid-19. Z drugiej strony informowały nas o przypadkach niechęci czy wręcz nienawiści do medyków, którą prezentowali wobec nich inni członkowie lokalnych społeczności w zwyczajnych sytuacjach życiowych, np. na klatce schodowej, na ulicy, w sklepie.

Wraz z kolejnymi falami epidemii tzw. hejt nasilał się.

Przeniósł się także do internetu, gdzie najłatwiej jest atakować osoby zaangażowane w walkę z epidemią. W sieci bez bezpośrednich konsekwencji można obrażać innych ludzi, ponieważ nie ma osobistej konfrontacji, autor myśli, że jest anonimowy i może napisać wszystko, co mu przychodzi do głowy. A słowa raz zamieszczone w świecie wirtualnym, zaczynają żyć w nim własnym życiem, udostępniane przez kolejnych użytkowników portali społecznościowych stają się powszechnie znane, przez co jeszcze silniej dotykają osobę hejtowaną.

Hejt może przybierać różne formy:

Najlżejszą formą są sformułowania podważające kompetencje fachowego pracownika, (najczęściej lekarza). Mocniejszy wydźwięk mają wyzwiska i obraźliwe zdania. Zdarzają się też groźby karalne np. groźby śmierci, które są najcięższą formą nienawiści i kwalifikują się do postępowania karnego. Niezależnie od wagi używanych słów, w celu gnębienia lekarza czy innego pracownika medycznego, powtarzane wielokrotnie mogą doprowadzać do jego załamania nerwowego i zwątpienia w sens tego, co robi.

Psychologiczne podstawy hejtu:

Z psychologicznego punktu widzenia hejt i dyskryminacja pracowników służby zdrowia pozwala niektórym ludziom na zamianę wroga odległego i nieznanego, jakim jest wirus COVID-19, na bliskiego i znanego, jakim jest np. lekarz. Może to być lekarz znany osobiście, którego postępowanie, opinia czy decyzja nie spodobały się lub lekarz wypowiadający się w środkach masowego przekazu czy na swoim profilu w internecie na temat choroby COVID-19 i w kwestii tak ostatnio ważnych szczepień przeciwko tej chorobie. Można uważać, że w ten sposób część ludzi radzi sobie ze strachem. Walcząc z lekarzami, których znają z ich wystąpień publicznych, czują, że walczą z epidemią. Kolejna grupa tzw. hejterów rozładowuje w ten sposób swoje frustracje i niezadowolenie z tego, że są osoby (np. lekarze), którzy głoszą poglądy odmienne od ich filozofii życia. Dla nich wiedza fachowa i wyniki badań naukowych nie są żadnym argumentem. Liczy się tylko to, w co oni sami wierzą. Aktualnie autorami sporej części hejtu są osoby podważające fakt istnienia koronawirusa czyli tzw. koronasceptycy oraz osoby kwestionujące potrzebę szczepień ochronnych czyli tzw. antyszczepionkowcy. Te osoby najchętniej atakują medyków mówiących o chorobie COVID-19 i potrzebie oraz zaletach szczepień przeciwko tej chorobie.

Brak fachowej pomocy jako przyczyna hejtu:

Jeszcze inną przyczyną hejtu były trudności w uzyskaniu fachowej pomocy. Na początku epidemii poradnie podstawowej opieki zdrowotnej tzw. POZ przeszły na system zdalnych wizyt czyli tzw. teleporad. Było to na tamten czas rozwiązanie pozwalające utrzymać relacje lekarz—pacjent i udzielać świadczeń zdrowotnych w tym podstawowym i powszechnym zakresie. Od jesieni 2020 r. na POZ-ach spoczął ciężar testowania i diagnozowania chorych na covid-19, a od grudnia 2020 r. POZ-y organizowały populacyjne punkty szczepień. Wszystko to było organizowane z myślą o dobru pacjentów. Z drugiej strony, przez długi czas, były znaczne ograniczenia w dostępie do świadczeń w poradniach specjalistycznych i do leczenia szpitalnego. To nasilało frustrację społeczeństwa, znajdującą ujście w „mowie nienawiści”.

W jaki sposób możemy wygrać z hejtem:

Aktualnie codzienne raporty o liczbie zachorowań na COVID-19 i zgonach z powodu tej choroby są najniższe od wielu miesięcy. Wiemy, że jesienią czeka nas czwarta fala epidemii. Dlatego ważne jest zrozumienie, że jako społeczeństwo mamy bardzo duży dług wdzięczności dla pracowników służby zdrowia. System ochrony zdrowia to przede wszystkim ludzie. Bez nich, fachowców, jak i personelu pomocniczego, najlepiej wyposażone placówki medyczne, nie pomogą nikomu. Będą stać puste i bezużyteczne. Oczywiście, lekarze i inni fachowi pracownicy bez odpowiedniego sprzętu i leków, też nie są w stanie zbyt wiele zdziałać. Tym niemniej oni są najważniejsi w tym systemie. Warto też okazywać pracownikom ochrony zdrowia szacunek i wdzięczność za ich pracę, nierzadko w uciążliwych warunkach, spowodowanych wymogami przeciwepidemicznymi. I często w narażeniu na zakażenie wirusem COVID-19. Przy czym pamiętajmy, że pomimo epidemii COVID-19 ludzie chorują też na inne choroby, które też są leczone, choć przede wszystkim mówi się codziennie o COVID-19. Zrozumienie i szacunek nie kosztują wiele.

Czego medycy oczekują od pacjentów:

szacunku w bezpośrednim kontakcie oraz zrozumienia dla wykonywanej pracy

- kulturalnego i miłego zachowanie podczas wizyty w przychodni czy w szpitalu

- braku agresji, nawet jeśli decyzja czy opinia medyka nie jest pomyślna

- przy jakichkolwiek sporach z medykiem, postępowania zgodnego z obowiązującym prawem, a nie stosowania „mowy nienawiści” w mediach społecznościowych

Propagujmy hasło Śląskiej Izby Lekarskiej „Szanuję Ciebie, Szanuj Mnie!”. Wyhamowanie agresji i hejtu skierowanego na pracowników ochrony zdrowia na pewno pozytywnie wpłynie na ich samopoczucie jako dużej grupy zawodowej i sprawi, że będziemy od nich otrzymywać więcej empatii tak potrzebnej każdemu, kto jest pacjentem i styka się z systemem ochrony zdrowia.

lek. Ewa Pakuła-Kmieciak

23.07.2021 r.

Wszyscy jesteśmy narażeni na zachorowanie - nie dyskryminuj osób chorych.

Niedługo minie półtora roku epidemii zakaźnej choroby COVID-19 wywoływanej przez koronawirusa SARS-CoV-2, potocznie nazywanej w skrócie COVID. Przez tych kilkanaście miesięcy przeżyliśmy silny lęk przed nieznaną chorobą, ulgę, gdy liczby zachorowań spadały latem 2020 r. i ponowny strach w czasie drugiej, i trzeciej fali epidemii. W czasie tych ostatnich fal choroby, infekcja ta dotknęła prawie każdego z nas – bezpośrednio lub pośrednio, z uwagi na powszechność jej występowania.

Czy w takim razie oswoiliśmy się już z nią i traktujemy jak każdą inną chorobę?

Niestety, nadal jeszcze nie. Pomimo pogłębienia wiedzy o chorobie COVID-19, stosowania zasad zapobiegania przenoszeniu się infekcji i wprowadzenia bezpłatnych szczepień, istnieje w nas strach przed tą chorobą. Ale pomimo tego strachu, wciąż jesteśmy ludźmi i powinniśmy traktować osoby chore, jak i te przebywające na kwarantannie tak jak siebie traktujemy.. Mogą to być nasi bliscy, przyjaciele, znajomi, sąsiedzi. Osoby te, w czasie choroby lub kwarantanny, szczególnie potrzebują wsparcia od nas. Nałożone na nich izolacje lub kwarantanny, drastycznie ograniczają możliwość samodzielnego zabezpieczania swoich potrzeb życiowych. Dodatkowo u osób zakażonych COVID-19 stan zdrowia może gwałtownie ulegać zmianie, może się pogarszać. Dajmy im odczuć, że jesteśmy w pobliżu, jesteśmy z nimi w kontakcie. Troszczymy się o ich potrzeby bytowe i czuwamy nad ich stanem zdrowia tak, aby szybko reagować w sytuacji pogorszenia.

Wirus nie wybiera !

Choroba COVID-19 dotyka ludzi w sposób równy, niezależnie czy jest się zwykłym obywatelem, politykiem czy celebrytą. Każdy może ją mieć. Dlatego choroba ta wymaga od nas solidarności. Dziś jesteśmy zdrowi - jutro możemy być chorzy. Pomagając teraz chorym i osobom na kwarantannie, być może od nich otrzymamy pomoc kiedy nas obejmie izolacja lub kwarantanna w powodu choroby COVID-19.

W jaki walczyć z pandemią skutecznie, ale przede wszystkim bezpiecznie:

Ważne, aby pomagać w sposób bezpieczny z ograniczaniem możliwości zakażenia. Dlatego w kontaktach z osobami mającymi COVCID-19 lub będącymi na kwarantannie zawsze używamy jednorazowych środków ochrony osobistej, płynów dezynfekcyjnych i utrzymujemy dystans 1,5 m od tych osób, jeśli tylko jest to możliwe. Jeśli jest konieczny bliski kontakt z osobą chorą lub na kwarantannie np. w celu podania posiłku czy zabiegów pielęgnacyjnych, starajmy się, aby trwał poniżej 15 minut i był koniecznie w jednorazowych środkach ochrony osobistej, które następnie wyrzucamy.

Już w lutym 2020 r. Światowa Organizacja Zdrowia opracowała zestaw zaleceń zapobiegających stygmatyzacji społecznej związanej z COVID-19. Pomimo upływu 1,5 roku nic się z tych zaleceń nie przedawniło. Cały czas są aktualne, warto więc je nadal propagować.

Teraz mamy dodatkowy oręż do walki z chorobą COVID-19. Są nimi szczepienia ochronne prowadzone powszechnie w naszym kraju od końca grudnia 2020 r. Szczepienia przeciwko chorobom zakaźnym są dobrodziejstwem dla ludzkości. Dzięki nim wiele groźnych chorób zostało wyeliminowanych z naszego życia. Aktualnie szczepienie przeciwko COVID-19 nie tylko nas chroni przed chorobą, ale także pozwala na pozbycie się strachu przed nią. Jest to dodatkowy dobroczynny aspekt szczepień, o czym od dawna zapomnieliśmy. Szczepiąc się przeciwko COVID-19 możemy wrócić do normalnego codziennego funkcjonowania, możemy też bezpiecznie troszczyć się o osoby chore lub pozostające na kwarantannie, bez poczucia bojaźni i niepewności o nasz stan zdrowia. Szczepienia są bowiem najprostszą drogą, którą, jak podaje WHO, „wszyscy możemy podjąć, aby zapewnić bezpieczeństwo nas samych, naszych bliskich i osób najbardziej narażonych na ryzyko zakażenia”

Jak rozmawiać w czasie pandemii:

Źródło: https://www.who.int/docs/default-source/coronaviruse/covid19-stigmaguide.pdf?sfvrsn=226180f4_2 Zaktualizowane: 24 luty 2020 - Wersja polska: Jakub Bil, Anna Szczegielniak © Światowa Organizacja Zdrowia 2020
lek. Ewa Pakuła-Kmieciak
16.07.2021 r

Wszyscy mamy prawo do strachu

Czym różni się lęk od strachu:

Strach - jedna z podstawowych cech pierwotnych (nie tylko ludzka) mających swe źródło w instynkcie przetrwania. Stan silnego emocjonalnego napięcia, pojawiający się w sytuacjach realnego zagrożenia, naturalną reakcją organizmu jest np. odruch silnego napięcia mięśni, a w konsekwencji ucieczka lub walka. Spowodowany jest zdolnością zapamiętywania i kojarzenia podobnych sytuacji (podobna sytuacja w przeszłości miała groźny skutek) oraz w przypadku ludzi umiejętnością abstrakcyjnego myślenia (z mojej decyzji wyniknie sytuacja która spowoduje groźny skutek). Nierozerwalnie związany z przyszłością (odstęp czasowy jest nieistotny) gdyż zdarzenia z przeszłości odczuwamy inaczej (żal po jakiejś stracie) a jeszcze inaczej teraźniejsze (ból sprawia nam cierpienie). Straty lub bólu mającego nadejść możemy się bać (odczuwamy przed nimi strach). Strach może mieć skutek pozytywny, gdy efektem jest ochrona nas lub naszego interesu, albo negatywny, gdy powstrzymuje nas przed konsekwentnym dążeniem do celu. Jest subiektywny, gdyż ten sam spodziewany skutek nie zawsze i nie u wszystkich powoduje poczucie zagrożenia. Psychopatologia odróżnia strach od lęku, którego obiekt jest zawsze irracjonalny. (S. Gerstman, H. Orlikowska, I. Stachnikówna)

Lęk - nieprzyjemny stan emocjonalny związany z przewidywaniem nadchodzącego z zewnątrz lub pochodzącego z wewnątrz organizmu niebezpieczeństwa, objawiający się jako niepokój, uczucie napięcia, skrępowania, zagrożenia. W odróżnieniu od strachu jest on procesem wewnętrznym, niezwiązanym z bezpośrednim zagrożeniem lub bólem

Kiedy lęk staje się patologiczny:

Dzieje się tak gdy stale dominuje w zachowaniu, gdy nie pozwala na swobodę, a w konsekwencji prowadzi do zaburzeń. Reakcje lękowe tracą swoją przystosowawczą funkcję i są nieadekwatne do bodźców, a niepokój wywołują sytuacje niemające znamion zagrożenia.

Dlaczego lęk jest potrzebny:

Te terminy towarzyszą nam od początku istnienia ludzkości. To dzięki tym emocjom i uruchamianym przez nie mechanizmom jesteśmy tu gdzie jesteśmy. Lęk ma bardzo ważne zadanie: chroni nas przed niebezpieczeństwem ( unikamy go) a także, kiedy już nie mamy możliwości ucieczki, powoduje mobilizację organizmu, która pozwala nam walczyć i przetrwać w sytuacji danego zagrożenia.

Każdy z nas doświadczył w życiu objawów lęku lub stresu. Do najczęściej zauważonych należą:

• Szybsze bicie serca
• Kołatanie serca
• Odczuwalny ucisk w klatce piersiowej
• Bóle głowy w okolicy czoła i skroni
• Nadmierna potliwość
• Drżenia mięśni
• Bóle żołądka
• Uczucie suchości w gardle i ucisku

Jest to zupełnie prawidłowa i wyćwiczona przez wiele tysięcy lat reakcja, dzięki, której mamy szansę przetrwać. Natomiast z biegiem czasu zagrożenia, które wywoływały takie reakcje uległy znaczącej przemianie. To już nie obawa ataku watahy wilków powoduje, że zamieramy. Owszem, nadal zdarzają się takie sytuacje jak np. wypadek samochodowy lub napad rabunkowy, ale należą one do stosunkowo rzadkich wydarzeń w naszym życiu. Obecnie „zagrożenie” jest abstrakcyjne.

Jaki jest związek między lękiem i stresem:

Ludzie mają różne leki. Jedni boją się utraty pieniędzy, inni telefonu, jeszcze inni dostania zlej oceny lub kłótni z najbliższymi. Boimy się podejmowania trudnych decyzji, ponieważ wiąże się to z możliwymi konsekwencjami, których wolelibyśmy unikać. Pod tym kątem życie jaskiniowca było zdecydowanie bardziej komfortowe psychicznie – żart oczywiście. Aktualnie coraz więcej osób ma problemy z odczuwalnym w swoim życiu stresem. Często jest to związane z dużą dozą niepewności, nieprzewidywalności oraz braku kontroli nad daną sytuacją. Aby uchronić się przed możliwymi negatywnymi skutkami, mózg podsuwa nam najgorsze scenariusze chcąc nas na nie przygotować lub podjąć działania zapobiegawcze. Nie zawsze natomiast jest to możliwe. Czasami doświadczamy sytuacji, które wymykają się spod naszej kontroli. Nie potrafimy przewidzieć ich konsekwencji a zatem nie możemy im zapobiegać. Ten stan niepewności sprawia, że niektórzy doświadczają silnego oraz długotrwałego stresu - psychologiczny stan obciążenia systemu regulacji psychicznej powstający w sytuacji zagrożenia, utrudnienia lub niemożności realizacji ważnych dla jednostki celów, zadań, wartości. Jest definiowany w psychologii jako dynamiczna relacja adaptacyjna pomiędzy możliwościami jednostki, a wymogami sytuacji (stresorem; bodźcem awersyjnym charakteryzująca się brakiem równowagi psychicznej i fizycznej. Podejmowanie zachowań zaradczych jest próbą przywrócenia równowagi. To nas ludzi naturalny mechanizm obronny. On ma zapewnić nam sukces, jakim jest przetrwanie danej sytuacji. Ale co w momencie, kiedy nie możemy posłuchać naszego wewnętrznego głosu mówiącego nam: „uciekaj jak najszybciej”?

Jak pandemia COVID 19 wpływa na odczuwany przez nas lęk:

Takiej sytuacji doświadczamy na świecie ostatnio. Wirus COVID 19 stal się naszym towarzyszem w prawie wszystkich aspektach życia. Ma on wpływ na rodzaj naszej pracy (często przez długi czas zdalnej), naukę, zakupy, przemieszczanie, więzi i relacje międzyludzkie a także objawy somatyczne stresu wpływające na nasze osobiste samopoczucie. Na dzień dzisiejszy nie ma na niego skutecznego lekarstwa oraz nie znamy odpowiedzi na pojawiające się pytania, chociażby takie jak:

• Dlaczego jedni umierają a inni nie?
• Dlaczego są tak różne objawy zachorowania?
• Jakie będą długofalowe skutki zachorowania?
• Itp.

Te pytania zadają sobie wszyscy niezależnie od rasy, płci, stanu majątkowego czy wykształcenia. Każdy z nas w obliczu tej choroby jest tak samo narażony na zachorowanie. Każdy z nas w obliczu sytuacji, której nie może w jakiś sposób kontrolować doświadcza lęku i strachu. Staramy się go opanować poprzez podejmowanie czynności, które mają zminimalizować ryzyko zakażenia, wzmacnianie odporności, uzyskiwanie wsparcia zarówno wśród bliskich jak i kiedy trzeba, u profesjonalistów.